4 hemelen van de hogere hemel

Overzicht van alle boeddhistische onderwerpen

4 en 11-daagse Vipassana-meditatie retraite op Ekãyano

Boeddhistische pelgrimage door India en Nepal

Mensen die nieuw zijn in het boeddhisme worden vaak getroffen door het feit dat de boeddhistische filosofie (Dharma) vol staat met opsommingen (lijstjes). Veel van het sutta-materiaal kan inderdaad worden beschouwd als een uiteenzetting gebaseerd op lijsten van verschillende componenten van de leer van de Boeddha: de 3 juwelen, de 4 edele waarheden, het 8-voudige pad, enzovoort. Het is duidelijk dat de verspreiding van opsommingen in de vroege boeddhistische literatuur iets te maken heeft met het feit dat het een orale literatuur is, want opsommingen zijn zeer krachtige geheugensteuntjes.

Historische rol van de opsommingen

In de context van de Indiase cultuur is de boeddhistische literatuur in dit opzicht niet uniek: eerder werd de vroege Indiase literatuur als geheel mondeling gecomponeerd en pas later gefixeerd in de vorm van geschreven teksten, en een zekere mate van gebruik van categorisaties en opsommingen is kenmerkend van het traditionele Indiase leren. De boeddhistische literatuur gaat echter verder in het gebruik van opsommingen: ze gaat verder met het principe van het samenstellen van opsommingen binnen opsommingen, waardoor een structuur ontstaat waarin één opsomming fungeert als een matrix voor een hele reeks verdere opsommingen, die elk vervolgens zorgvuldig worden geanalyseerd.

Bijvoorbeeld, de opsommingen van de 4-edele waarheden brengt de opsomming van het 8-voudige pad onder in de categorie van de vierde waarheid van het pad naar opheffing van lijden; de opsomming van het 8-voudige pad omvat de lijst van de vier toepassingen van mindfulness (dwz, contemplatie van lichaam, gevoelens, geest en Dhamma) onder de categorie van "juiste opmerkzaamheid" evenals de opsomming van de vier jhana's onder de categorie van "juiste concentratie".

Ontwikkeling van Abhidhamma

Tegen het einde van de Nikaya-periode begint de boeddhistische literatuur de term matika te gebruiken om samengestelde matrices voor opsommingen aan te duiden. De zorgvuldige analyse van deze complexe opsommingen hun subcategorieën wordt de basis en het literaire kenmerk van de derde mand van de Pali-canon, de Abhidhamma-pitaka, en van het specifieke denksysteem dat in die teksten en hun commentaren wordt uiteengezet, dwz de Abhidhamma. Voor de buitenstaander kunnen de zich uitbreidende opsommingen van de Abhidhamma kunstmatig en uiteindelijk zinloos lijken. Maar in feite geven ze een aanwijzing voor de intieme relatie tussen geheugen, mindfulness en meditatie in het boeddhisme.

Geheugen, mindfulness en recitatie

De matika's zijn, net als de Abhidhamma-teksten, niet bedoeld om te lezen, maar om uitgevoerd te worden. De opsommingen zijn gewijd aan de uiteenzetting van verschillende psychofysische processen, verschillende soorten geest, verschillende soorten bewustzijn. Bij het reciteren of 'uitvoeren' van de lijsten moet men wakker blijven, want als men in slaap valt, weet men niet waar men is in de tekst en, in die zin, in zijn beoefening. Op dit niveau wordt herinnering mindfulness: het aandachtig reciteren van de matika's 'werkt als een reeks 'herinneringen' aan de leer van de Boeddha en hoe deze wordt toegepast in de sutta. De recitatie werkt als een soort herinnering aan Dhamma, een traditioneel onderwerp van meditatie. Elke opsomming biedt ons een rijke bron voor contemplatie en studie, en biedt een uitgebreide en gedetailleerde uitleg van het bevrijdende pad.

Overzicht van alle boeddhistische opsommingen