Nadi's

4 en 11-daagse Vipassana-meditatie retraite op Ekãyano

Boeddhistische pelgrimage door India en Nepal

Hersengolven geven een beeld van de hersenactiviteit en vaak ook de gemoedstoestand waarin iemand zich bevindt. Afhankelijk van iemand's meditatievorm zou hij veel rust en balans moeten ervaren en dit is te zien in de hersengolf frequentie.

Hersengolf frequenties

Er zijn meerdere van deze frequenties van hoog naar laag. Gamma-golven trillen het snelst en komen voor bij grote activiteit en het naar buiten gericht zijn. Hoe langzamer de trilling, des te rustig een persoon is en hoe meer naar binnen gericht.

Gamma-golven

Gamma golven trillen 30 – 80 maal per seconde (Hz.). Deze hersengolven komen voor wanneer men in een verhoogde staat van bewustzijn en zeer alert functioneren verkeert. Bijvoorbeeld als je zonder moeite topprestaties kan leveren door gelijktijdige integratie van alle binnenkomende processen uit verschillende gebieden van het brein. Maar ook bij woede-uitbarstingen, gebruik van geweld, hoge mate van stress en totale onbalans is er sprake van gamma hersengolven. De wetenschap heeft ontdekt dat op momenten van vlagen van herkenning of tijdens hoog-niveau informatieprocessen kort de gamma-status wordt bereikt. Volgens sommige onderzoekers bevindt de bron van de gammagolven zich in het occipitale hersenkwabben , dat verantwoordelijk is voor visuele processen. Volgens de onderzoekers zijn de gamma-golven van belang voor het transport van de informatie door het brein van de visuele gebieden naar het lange termijn geheugen.

Beta-golven

Beta golven trillen 16-30 maal per seconde (Hz) en komen in het dagelijks leven het meeste voor. Bijvoorbeeld als je bezig bent met een lezing geven, werken, sporten, een discussie, etc. Je bent dus actief en op de buitenwereld gericht. Zo produceer je bij stress en spanningen veel beta-golven terwijl er relatief weinig andere hersengolf frequenties aanwezig zijn. Dit is een oncomfortabele staat van zijn, het verkeren in het ego waarbij het ego bepaald. Je gedachten botsen op elkaar, je slaagt er niet in om ze te stoppen en het lukt zelfs niet om ze rustige genoeg te laten gaan om je aandacht op één gedachte te kunnen richten. Helder denken is er dan ook niet meer bij. Als de beta-golven aanwezig zijn met een goede verhouding tot de andere hersengolven dan geeft het hele waardevolle kwaliteiten. Beta-golven zijn namelijk van groot belang als je een taak Beta-golven geven de kwaliteiten van logisch denken, het oplossen van concrete problemen, en actief naar buiten gerichte aandacht. Beta-golven helpen ons dus om bewust te functioneren in de wereld.

Het is echter ook van belang om ze niet met ons aan de haal te laten gaan, zodat we hun slaaf worden. De sterkte van de beta-golven gaat omhoog door angst en gaat omlaag door spieractiviteit. Bij ontspannen, mediteren of slapen is een vermindering van de beta-golven van belang want anders blijven je gedachten te actief en blijft je aandacht te sterk op de buitenwereld gericht. Mediteren en ontspannen zal dan maar ten dele lukken en zal minder bevredigend zijn. Het in slaap vallen zal langer duren en als de beta-golven heel actief zijn, zal de slaap pas komen als de beta-golven afnemen. Ontspanningsoefeningen helpen goed om de beta-golven tot rust te brengen. Als je heel gespannen bent kan de spanning het doen van een ontspanningsoefening bemoeilijken. Juist dan is even doorzetten van groot belang omdat ontspanning van groot belang is om gezond te blijven.

SMR-golven trillen

SMR golven trillen 12-16 Hz. De letters SMR staan voor Senso Motorisch Ritme en zijn een indicatie voor het aanwezig zijn van fysieke rust en sensomotorische bewustzijn. Hier wordt vaak de vergelijking gemaakt met een kat die volledig rustig op de vensterbank ligt maar toch zeer alert is op de activiteit buiten hem. Vanuit deze alertheid kan hij vanuit de rusttoestand zeer plotseling en doelgericht actie ondernemen. Dit heeft te maken met het lichamelijk en cognitief bewustzijn en functioneren. Dat wil zeggen de adequate verwerking van allerlei prikkels en binnenkomende informatie vanuit al onze zintuigen.

Alfa-golven

Alfa golven trillen 8-12 Hz. Ze nemen vanzelf toe zodra je de ogen sluit. Dit houdt verband met ontspannen waakzaamheid en een licht meditatieve bewustzijn zoals bij mindfulness. Er vindt versneld leren plaats dankzij het feit dat er in deze toestand minder stress bestaat en de concentratie optimaal is. Alfa-golven zijn ook aanwezig tijdens het dagdromen, fantaseren en visualiseren.

Theta-golven

Thete golven trillen 4 - 8 Hz. Theta wordt geassocieerd met een tranceachtige, mentale, visuele en verbeeldende bewustzijnstaat. Ook wordt het geassocieerd met diepe meditatie (vipassana), de mentale toestand tijdens oppervlakkige slaap en emotionele creativiteit. In Theta kunnen zich visuele beelden voordoen en er is weinig tot geen besef van het fysieke lichaam. Een persoon kan zijn/haar lichaam gewaarworden als een energieveld, en of als lichaamdelen die rondzweven maar niet verbonden zijn.

De ervaring die iemand heeft bij hersengolf activiteit in het Theta niveau is het meest vruchtbare. Theta is de ideale bewustzijnstaat voor bepaalde soorten zelfprogrammering, versneld leren en zelfgenezing. Ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat, door regelmatig te mediteren in een Theta toestand, geestelijk en lichamelijk gezondheid toeneemt. Je herstelt sneller van zware ziektes en lichamelijk operaties en je bent helder van geest.

Het is bekend dat de yogi’s, door regelmatig meditatie’s te verrichten in de dieper lagen van Theta, los komen te staan van hun emotie’s. Door deze “emotionele vrijheid”, kunnen zij hun geest richten naar wil om zo hogere bewustzijn niveau’s te bereiken. Ook wij gewone mensen kunnen door regelmatig te mediteren in Theta niveau deze “emotionele vrijheid” bereiken, en zo onze geest leren richten om onze doelen te verwezenlijken.

Delta-golven

Delta golven trillen 0 - 4 Hz. Deze golven zijn het sterkst aanwezig in diepe slaap. Als je in slaap valt dan komt er eerst een periode waarin je veel delta-golven produceert daarna volgt de REM slaap en dan weer een periode met veel delta-golven. Naarmate de nacht vordert, worden die periodes met delta-golven steeds minder lang. De delta-golven zijn verbonden met de herstel stadia van de slaap. De delta-golven zijn ook verbonden met empathie, intuïtie, en zesde zintuig: een soort radar die op onbewust niveau uitzend en ontvangt. De persoon gebruikt het onbewuste deel van de hersenen, waarin archetypische beelden zijn vastgelegd. Wanneer deze gestimuleerd worden, verliest iemand het besef wat er om hem heen gebeurt en is er geen herinnering aan de activiteiten die uitgevoerd werden.

In de diepste lagen van Delta (0 – 2 Hz.) zijn er geen mentale plaatjes, hier worden ze gevormd. Ook is er geen besef van het fysieke lichaam. In de hogere lagen van Delta (2 – 4 Hz.) kun je dromen hebben waarin je als het ware “wakker” bent en je voelt je verbonden met alles en iedereen. Dit is het niveau waar de “dromen” profetische van aard zijn. De meeste beelden die op dit niveau worden waargenomen kunnen werkelijkheid worden in de materiële wereld.

Hoge amplitude Delta (2 – 4 Hz.) brengt een hoge mate van invoelend vermogen met zich mee. Dit komt veelvuldig voor bij helers, kunstenaars, waarzeggers, profeten en trendsetters. Je moet eerst een tijdje meditatie’s op Theta niveau gedaan hebben om je geest te trainen, voordat je meditatie’s op Delta niveau kunt verrichten. Anders is de kans groot dat je inslaap valt. Ook moet je gewend raken aan de energie die vrij komt bij het mediteren op een Delta niveau. Het verschil tussen Theta en Delta is, dat in een Delta-toetand je hersengolfactiviteit praktisch stil ligt. Door deze stilte kun je, je Geest volledig richten naar wil. Elke intentie die in zo’n niveau wordt uitgesproken kan volledig je werkelijkheid bepalen. De yogi’s zeggen dat in de diepere lagen van Delta heel de schepping bij elkaar komt. Dit is wat zij het “ Eenheidveld “ noemen. Het begrijpen en het toepassen van dit “eenheidsveld” noemen zij: kosmisch bewustzijn. Uit de praktijk blijkt dat mensen die regelmatig meditatie’s doen op een Delta niveau, mensen zijn die spiritueel, emotioneel en tegelijkertijd geaard zijn. Hun kracht en toewijding is indrukwekend. Het zijn mensen die heel doelgericht en in totale vrijheid leven.

Meditatie

Uit onderzoek blijkt dat hersengolven niet alleen ontstaan bij bepaalde activiteiten, maar dat ze ook bewust gestimuleerd kunnen worden middels meditatie. Voornamelijk inzichtmeditatie brengt de frequentie van de hersengolven omlaag. Dit is niet alleen tijdens de meditatie maar heeft een groeiend langdurig effect. Een samenkomst van alfa en theta golven wordt dan ook vaak geassocieerd met de ideale bewustzijnsstaat voor onze creativiteit. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat bij activiteiten waarbij het NU leven centraal staat zoals tai chi , yoga of meditatie alfa en theta hersengolven bijzonder actief zijn. Dit is opmerkelijk want we zijn in deze activiteiten wakker, gefocussed en actief en toch activeren we een rusttoestand voor lichaam en geest. Mediteren helpt ons dus het ideale klimaat te creëren voor het optimaal benutten van onze creativiteit.

Buiten het feit dat mediteren de hersenen gunstig beïnvloed zou er volgens wetenschappelijk onderzoek ook endorfines worden aangemaakt waardoor je beter voelt. Ook heeft mediteren een gunstig effect op melatonine en serotine gehalte in het bloed.

Alfa hersen-golven	Alfa- en theta hersengolven	Theta- en delta hersengolven
Suta-mayã pañña	Cinta-mayã pañña	Bhãvanã-mayã pañña
ontvangende wijsheid	wijsheid vanuit ervaring	inzichtelijke wijsheid
rust ervaren	bronnen van onrust verwijderen	oorzaak van de bronnen inzien
rationeel	emotioneel	spiritueel

De Beta-golven hebben geen invloed op het ontvangen of ervaren van wijsheid. Pas vanaf een trillingfrequentie van 12 Hz komt er rust en balans in het lichaam en ontstaat er een begin van meditatieve staat. Dit is een wisselwerking (onlosmakelijk verbonden zoals het kip-en-het-ei-verhaal) waarbij de balans de meditatieve staat oproept en de meditatieve staat de balans. Het laat ook zien dat deze balans belangrijk is binnen een meditatiesessie, binnen de metta-ji is er namelijk geen ruimte voor Beta- golven. Elke keer dat je gaat rationaliseren, jezelf laat meevoeren door je emoties en gemoedstoestanden en je de conditioneringen de ruimte geeft zak je terug in deze beta-golven.

Hoewel gamma-golven een hogere frequentie hebben dan beta-golven is het wel mogelijk om dit te bereiken middels meditatie. Meditatie is namelijk niet alleen zazen maar kan ook beoefend worden terwijl je activiteiten onderneemt.

Hoe dieper je de Metta-ji ingaat hoe meditatiever het wordt. De wijsheid ervaring verschuift van ontvangende wijsheid via de ervaring naar inzichtelijke wijsheid. Dit loopt parallel aan de frequentie van de hersengolven welke verlopen van alfa via theta naar delta. Hoe lager de frequentie (dus hoe minder trillingen per seconde) des te dieper de meditatieve staat. De meditatie beschrijft dit als verstilling. Alleen vanuit deze verstilling bereik je verlichting.

Wetenschappelijk onderzoek

Naast het meten van de hersengolven en de hormoonhuishouding is het onderzoekers ook gelukt om fotoscans te maken van de hersenen in een diepe meditatieve staat. De foto’s zijn gemaakt met de PET scanner (Positron Emission Tomography ) in de University Hospital in Kopenhagen. De initiatiefnemers van dit onderzoek waren de Dr. Hans Lou en Dr. Troels Kjær van het Kennedy Institute in Kopenhagen. Naast een positiebepaling in welke regio van de hersenen bepaalde hersengolven zich manifesteren kwam een ander opmerkelijk gegeven naar voren; dat tijdens een diepe meditatieve staat alle schommelingen in de hersenactiviteiten symmetrisch waren, iets dat buiten meditatieve toestand zeer zelden voorkomt. De linker- en rechter hersenhelft hebben ieder hun eigen functie waardoor in samsãra deze nooit gelijk zijn in activiteit. Door het verschil in deze activiteit ervaren we het leven als dualistisch en hebben we het idee dat er tegenstellingen zijn zoals goed – slecht, aangenaam – onaangenaam, etc… In diepe staat van meditatie liggen de hersenactiviteiten in beide helften symmetrisch aan elkaar waardoor het dualistische denken ophoudt te bestaan. Hierdoor kunnen inzichten verkregen worden die ervoor zorgen dat dualistische denken niet meer terugkeert. Troels Kjær merkte na het onderzoek op:

Wij hadden nooit verwacht dat mediterende mensen zo’n verstrekkende controle konden uitoefenen op hun eigen bewustzijn.

Een ander onderzoek werd verricht aan de universiteit van Californië , daar maakten onderzoekers hersenscans van 44 mensen, waarvan de helft al enkele jaren regelmatig een vorm van meditatie beoefende. De scans toonden aan dat de mediterende proefpersonen gemiddeld een grotere hersenomvang hadden dan mensen die nooit gemediteerd hadden. Meditatie stimuleert volgens deze onderzoekers vooral de aanmaak van grijze massa in de hippocampus , de thamalus en de temporale kwab. Dat zijn hersengebieden die worden geassocieerd met het verwerken en uiten van emoties. De onderzoekers geloven dan ook dat hun studie verklaart waarom mensen die veel mediteren vaak beter met tegenslagen kunnen omgaan. Hoofdonderzoekster Eileen Luders vertelde op op de Amerikaanse nieuwssite ScienceDaily.

We weten dat mensen die consistent mediteren een bijzonder vermogen hebben om positieve emoties te koesteren, emotioneel stabiel te blijven en zich verstandig te gedragen De gemeten verschillen verklaren mogelijk waarom ze die eigenschappen hebben.