Zuiveringsprocessen
In de inzicht-meditatie (vipassana) worden 7 stadia van zuivering (visuddhibheda) doorlopen. Het 1e stadium ondersteunt het 2e stadia, het 1e en het 2e stadia ondersteunen het 3e stadium etc.. en derhalve worden deze 7 stadia van zuivering altijd door iedereen in dezelfde volgorde doorlopen.
- het 1e stadia correspondeert met het morele aspect
- het 2e stadia correspondeert met concentratie
- het 3e t/m 7e stadia correspondeert met inzicht
1 - Zuivering van deugdzaamheid
Zuivering van deugdzaamheid is hetzelfde als het neerzetten van een zuivere sillã en dit wordt gedaan vanuit de eerste 3 paden van het 8-voudige pad. Daarin wordt besproken hoe je dit kunt doen (zuiver spreken, zuiver handelen, zuiver levensonderhoud). In de zuivering van deugdzaamheid wordt uitgelegd hoe en tot waar je dit dient te doen n.l. met terughoudendheid, de zintuigpoorten, levensonderhoud en eigendom.
deugdzaamheid met betrekking tot terughoudendheid
Het advies (geen regel, dogma of verplichting) voor leken binnen het boeddhisme zoals deze in de Pali-canon (zie: pãtimokkha) is opgenomen is:
- het advies om niet te doden
- het advies om niet te stelen
- het advies voor alleen liefdevol seksueel verkeer (onthouding van seksueel gedrag waarbij sprake is van geweld of scheve machtsverhoudingen)
- het advies zo te spreken dat er geen lijden wordt veroorzaakt
- geen middelen gebruiken die de geest vertroebelen en/of het lichaam schaden.
deugdzaamheid met betrekking tot de zintuigpoorten
De 6 zintuigpoorten zijn de ogen, neus, mond, oren, tastzin en intuïtie ofwel onze zintuigen. Aangezien we niet kunnen sturen wat we wel of niet willen zien, ruiken, proeven, horen, voelen en ervaren moeten we de signalen die binnenkomen op een zo zuiver mogelijke manier beteugelen. Zoals een klein kind in een speelgoedwinkel linksaf slaat bij het zien van een elektrische trein en gelijk rechtsom kijkt naar de gekleurde ballen en dan omhoog staart naar het vliegtuigje, zo lopen ook wij van hot naar her de binnenkomende signalen achterna. Deze moeten we beteugelen om te zorgen dat begeerte en zintuiglijke verlangen niet continu de boventoon voeren.
deugdzaamheid met betrekking op je levensonderhoud
Hoe onderhoud jij je leven in de meest brede zin van het woord. Je werk, sociale leven, hobby's en wat doet de bank met het geld dat je uit hebt staan en waar komen de kleren vandaan die je koopt of wie heeft deze vervaardigd? Bij elk onderdeel van je levensonderhoud dient de vraag gesteld te worden: wordt hiermee direct of indirect lijden gecreëerd bij mijzelf of een ander?
deugdzaamheid met betrekking op eigendom
- hoeveel materiële zaken heb je daadwerkelijk nodig?
- het verschil tussen wat je daadwerkelijk nodig hebt en hoeveel je daadwerkelijk hebt, hoe komt dat?
- wat ga je met dit verschil doen?
- hoe zorg je ervoor dat dit verschil in de toekomst kleiner wordt en blijft?
Zuivering van deugdzaamheid (zuivere sillã) heeft dus betrekking op het voorkomen van lijden in het dagelijks leven (samsãra). Omdat de andere zuiveringen betrekking hebben op de meditaties is het belangrijk deze zuivering goed neer te zetten. Je kunt niet beginnen aan meditatie met als doel rust, balans of inzicht als in het dagelijks leven de bronnen van onrust, onbalans en onwetendheid onaangeroerd blijven. Voordat iemand dus begint met meditatie dient hij eerst zijn eigen persoonlijke leven in redelijke mate zuiver te krijgen.
2 - Zuivering van de geest
Het zuiveren van de geest kan uiteindelijk maar op 1 manier plaatsvinden n.l. d.m.v. meditatie. Grofweg zijn er 3 meditatie methoden:
| meditatie-vorm | Pañña (wijsheid) | proces | pali |
| kalmte meditatie | suta-mayã pañña | 1e transformatie | ãnãpãnasati |
| concentratie meditatie | cintã-mayã pañña | 2e transformatie | samãdhi |
| inzicht meditatie | bhãvanã-mayã pañña | 3e transformatie | pañña |
In het meditatieproces doorloopt iedereen dezelfde 5 reactiepatronen (nivarana's, letterlijk "hindernis") die op hun beurt weer deel uitmaken van de mentale vergiften (kilesa's):
- zintuiglijk verlangen (kãmãsava)
- aversie (vyapada, dosa)
- dufheid, slaperigheid (thïnam)
- rusteloosheid, bezorgdheid (udhaccam)
- twijfel (vicikiccha)
Deze mentale vergiften worden niet alleen doorlopen maar tegelijk worden mentale factoren ontwikkeld die op hun beurt inzicht geven in de mentale vergiften. Een geoefend mediteerder zal zodoende langzaam de mentale vergiften loslaten en de mentale factoren ontwikkelen. Bij het bereiken van het 1e jhana (1e meditatie-stadia) zijn de bovenstaande mentale vergiften volledig verwijderd op zo'n manier dat ze nooit meer in deze hoedanigheid terug kunnen keren.
3 - Zuivering van zienswijze
Er zijn 3 vormen van onjuist inzicht:
- hechten aan ceremonies (3e van de 4 edele waarheden)
- hechten aan regels en geloften (resulteert in dufheid - 7e mentale vergif).
- geloof in individualiteit
Zuivering van zienswijze gaat grotendeels gelijk op met het overwinnen van twijfel.
4 - zuivering door het overwinnen van twijfel
Een onjuiste zienswijze en twijfel hebben veel met elkaar te maken en beïnvloeden elkaar. Door middel van inzicht in het krijgen van afhankelijk bestaan zal twijfel én het hebben van een onjuiste zienswijze verdwijnen. Ingezien moet worden dat er 3 tijdperken zijn n.l. verleden, heden en toekomst en dat deze inwerken op de wet van oorzaak en gevolg. Dat alles (heden) een oorzaak (verleden) en een gevolg (toekomst) heeft maar dat dit niet 1 op 1 en niet lineair is. De 3 juwelen (alles in veranderlijk, alles in afhankelijk, Nirvana is rust) gaan hier specifiek dieper op in.
5 - zuivering van 'wat het pad is en niet is'
Als onjuiste zienswijze en twijfel achter ons zijn gelaten maakt de mediterende een enorme sprong waarbij voornamelijk de observatie veel sterker wordt. Zodoende worden gewaarwordingen opgemerkt die hiervoor nog nimmer werden opgemerkt. Dit kan echter leiden tot een duidelijke, grote valkuil die de 10 bezoedelingen van inzicht worden genoemd.
- het zien van licht
- kennis
- verrukking
- sereniteit
- gelukzaligheid
- geloof
- energie
- opmerkzaamheid
- gelijkmoedigheid
- gehechtheid
Belangrijk is te ervaren en te begrijpen dat dit allemaal bijkomstigheden zijn van een ontwikkelend observatievermogen en dat het onjuist is zich hier op toe te leggen of te trainen. Vandaar dat ze ook Bezoedelingen worden genoemd. Een leerling krijgt van zijn meditatieleraar specifieke meditaties aangereikt om hier mee om te gaan. Bij een juiste ontwikkeling van deze meditatie-oefeningen zullen in plaats van de bezoedelingen 5 krachten (indriya's) gaan optreden die blijvend zijn voor de mediterende.
- (zelf)vertrouwen (saddhã)
- inzet (viriya)
- opmerkzaamheid en aandacht (sati)
- concentratie (samãdhi)
- inzicht (pañña)
6 - zuivering met betrekking tot het pad
In dit meditatiestadium worden 9 inzichten verkregen die leiden tot een diepe zuivering door kennis en inzicht. Deze 9 inzichten zijn:
- het rijpe stadium van de kennis van ontstaan en vergaan
- de kennis van uiteenvallen
- de kennis van het beangstigende
- de kennis van de contemplatie op gevaar
- de kennis van ontgoocheling
- het verlangen naar bevrijding
- de kennis van herobservatie
- de kennis van gelijkmoedigheid met betrekking tot geconditioneerde verschijnselen
- de kennis van overeenstemming met de waarheid
7 - zuivering door kennis en inzicht
Alle inzichten doorlopen in deze fase het stadium van bhãvanã-mayã pañña en de persoon is continu in de 3e transformatie. De volledige realisatie is in dit stadium bereikt.
→ Een apart artikel over de zuivering door kennis en inzicht lees je hier....